Lo reiaume de Pampalona, un estat basco e occitan

L'excellent blòg Nabarlur nse dona frem de mapas de qualitat sus las termièras deu reiaume de Pampalona, un estat grand que los sobirans tanben èran sobirans de Gasconha o d'Aquitània.

La mapa qui segueish (mapa complèta suu sit de Nabarlur) muisha l'estenuda maximau de l'estat e se merita quauques remarcas.

• A l'oèst, Nabarra (qu'ei lo nom qui'm causigoi ende parlar d'aqueth estat) cobreish la mitat de Cantabria e bèra part deu capvath de la província actuau de Borgs.
• A l'èst, que va dinc a Aran e un chic mei luenh.
• Au nòrd-èst, que deisha a Gasconha Sent Sebastian e los tròç de Navarra e Guipuscoa qui mentavoi com parts de "l'Occitània larga" dens la dusau edicion deu men libe "Las comunas d'Occitània".

Ns'aprocham d'ua definicion mei clara deus limits d'Occitània au sud-oèst.

Qu'ei important de mentàver que dens aquera vision la lenga castelhana (o espanhòu) qu'ei ua lenga d'Occitània, tau com lo basco, lo navarroaragonés e lo catalan.

Los quate reiaumes qui seren sèt

B'es temps de deishar d'èster embarrats dens las frontièras linguisticas deu sègle XIX. Be soi segur qui lo territòri de la noste istòria es frem mei estenut. Dens la dusau edicion deu men liberòt Las comunas d'Occitània èi començat a parlar d'ua Occitània alargada. 

Aquera Occitània que correspond a quate reiaumes istorics, qui van per dus:

• Aquitània e Nabarra (eiretèra de Pampalona)
• Bergonha e Arle

Mei tard, autes reiaumes vason dens l'espaci o a partir de l'espaci occitan:

• Aragon
• Malhòrca
• Valéncia

N'èm a sèt reiaumes. Laurak zazpi 😁

Una vision eslarjaa e controversaa

En tornant a l'Occitània "italiana", tornèri far visita als sites mai ancians, coma occitania.it. Quina suspresa de véser un cambiament total de contengut (exit Ousitanìo Vivo) e una mapa de Google tras qu'estranha.

Per l'anar véser, es aquí.

Un Nòrd de mal trobar

Ont s'arrèsta Occitània a Bisa? Deguns o sap pas vertadièrament. Aquí qualques mapas.

Tortolon e Bringuièr faguèron enquesta, dins las annadas 1870. Mas s'arrestèron a mièg-camin, e manquèron de parçans.

Lor mapa se tròba escanerizada sus Wikimedia Commons (ligam).

La particion de Romània (l'espaci que s'i parlèt latin) dins mai d'una lenga es una sciéncia ja vièlha e pas gaire exacta. Aital lo soís Walter Von Wartburg delimitèt un limit Nòrd de la Galloromània miegjornala que totes sonan "linha de Von Wartburg".

Lo quite Pierre Bonnaud, en tot càser dins sa "mièjoromanicitat", publiquèt dins sa tèsi de 1981 aquela mapa (que se tròba sul sit de la comuna de Souvigny en Barbonés: ligam).

Avèm colorizadas las linhas. La linha 1 correspond a la linha de Von Wartburg: limit septentrional de l'occitan vièlh a l'auta edat mejana. La linha 2 es lo limit de l'occitan vièlh al s. XIII. La linha 3 es lo limit actual. La linha 4 es lo limit entre francés e arpitan. La linha 5, mai interessanta, aficha un recuol de l'occitan fàcia a l'arpitan dins Moriana e una part del Piemont (Bassa Val Duèira...) Se pòt tanben notar l'imprecision del limit oriental de l'occitan (e tanben l'abséncia de limit clar de l'auvernhat...)

Avèm tanben l'article suls limits linguistics en Peitau de Jakob Wüest ("Sprachgrenzen im Poitou", Vox Romanica, 28, 1969, per lo legir es aicí) que dona un limit septentrional dels occitanismes emai un limit central en Peitau.

Pel nòrdèst, es l'article de Gaston Tuaillon que dona la melhora mapa. Los triangles assenhalan los parlars interferencials (traches a mitat occitans, a mitat arpitans).

Ont s'acaba Occitània?

Occitània, qu'es aquò? Ont comença e ont s'acaba? O sap qualqu'uns? Pensadas, avançadas, recuoladas dins ma cèrca de tèrmes e de frontièras, aquí çò que trobaretz aicí.